Παροχή αεροναυτικών μετεωρολογικών υπηρεσιών και ΕΜΥ

Στα πλαίσια μιας ορθολογικότερης διαχείρισης της ολοένα και  αυξανόμενης εναερίου κυκλοφορίας της αεροναυτιλίας στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  θέσπισε μία σειρά από Κανονισμούς (Regulations) που στο σύνολό τους έγιναν γνωστοί ως το θεσμικό πλαίσιο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (SES)   Η υλοποίηση του SES έχει σκοπό την ενίσχυση της ασφάλειας των πτήσεων με καλύτερη διαχείριση του εναέριου χώρου, αύξηση της χωρητικότητας - μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης των αεροσκαφών, αλλά και τον περιορισμό στα λειτουργικά κόστη των αεροπορικών εταιρειών.  Για την επίτευξη των παραπάνω, ο SES καθιέρωσε τις έννοιες: α) μιας Εθνικής Εποπτικής Αρχής (Supervising Authority) από κάθε ευρωπαϊκή χώρα και  β) των Παρόχων Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (Air Navigation Service Providers), των οποίων οι παρεχόμενες υπηρεσίες πρέπει να πιστοποιούνται αλλά και να εποπτεύονται από την εκάστοτε Εθνική Εποπτική Αρχή. Ένας από τους τέσσερις Παρόχους Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (ΑIR TRAFFIC MANAGEMENT (ATM), AERONAUTICAL INFORMATION SERVICES (AIS), COMMUNICATION NAVIGATION AND SURVEILLANCE (CNS) είναι και ο Πάροχος ΜΕΤ. 

 Στα πλαίσια λειτουργίας του SES,  με το ΦΕΚ 193/2007  ιδρύθηκε η Εθνική Εποπτική Αρχή Αεροναυτιλίας (ΕΕΑΑ) η οποία τον Μάιο του 2010, πιστοποίησε την ΕΜΥ ως Αποκλειστικό Πάροχο Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ.  Η ανωτέρω πιστοποίηση ανανεώθηκε τον Μάιο του 2013 για μία ακόμα τετραετία, γεγονός που διατηρεί την ΕΜΥ μέχρι και τον Μάιο του 2017, πιστοποιημένο Πάροχο Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ στη χώρα μας.  Σε πολιτικό επίπεδο, την πιστοποίηση της ΕΜΥ από την ΕΕΑΑ, ακολούθησε ο ορισμός (με απόφαση του τότε υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων) ως Αποκλειστικού Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ στη χώρα μας για το όλο το διάστημα της πιστοποίησής της, με την υποχρέωση να εφαρμόζει τις σχετικές με την Μετεωρολογία γενικές και ειδικές απαιτήσεις του SES.  Οι απαιτήσεις αυτές - μεταξύ άλλων - έχουν να κάνουν “με την τεχνική και επιχειρησιακή επάρκεια και ικανότητα του Παρόχου και τη διαρκή εξασφάλιση της ακρίβειας των πληροφοριών που διανέμονται για τις διάφορες λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της πηγής από την οποία προέρχονται, εξασφαλίζοντας παράλληλα την έγκαιρη διάδοσή τους αλλά και την επικαιροποίησή τους εφόσον απαιτείται”.Εκτός από τη θέσπιση των Εθνικών Εποπτικών Αρχών Αεροναυτιλίας για την άσκηση της εποπτείας σε εθνικό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ίδρυσε την EASA (European Aviation Safety Agency), Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την ασφάλεια της αεροναυτιλίας με σκοπό τον έλεγχο των Εθνικών Εποπτικών Αρχών αλλά και των Παρόχων σε δεύτερο επίπεδο. 

 Οι Υπηρεσίες Αεροναυτιλίας κοστολογούνται σε ετήσια βάση από τους Παρόχους   βάσει των αρχών κοστολόγησης του EUROCONTROL, Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τον  έλεγχο της αεροναυτιλίας που ιδρύθηκε το 1988, ο οποίος  μεταξύ άλλων καθιέρωσε την είσπραξη τελών από τους χρήστες οι οποίοι αποστέλλουν κάθε χρόνο αιτιολογημένο σχέδιο – ανάλυση κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών αεροναυτιλίας (Αεροπορικές Εταιρείες), σύμφωνα με τη "Πολυμερή Συμφωνία" για τα τέλη διαδρομής. Ο EUROCONTROL με τη σειρά του επιστρέφει το κόστος αυτό στη χώρα μας, καταθέτοντας τα χρήματα στην Τράπεζα της Ελλάδας για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου (Υπουργείο Οικονομικών). Η χώρα μας με τον Νόμο 3315 της 22-2-2005, (ΦΕΚ Α 41) κύρωσε την Τελική Πράξη της Διεθνούς Σύμβασης  του EUROCONTROL .  Η ΕΜΥ ως πάροχος Μετεωρολογικών προγνώσεων προς την Αεροναυτιλία πρέπει να τηρεί τις γενικές απαιτήσεις του Κανονισμού 1035 της ΕΕ με καθιέρωση σύγχρονων δομών λειτουργίας όπως (business plan, internal auditing, instrument calibration, quality,safety security, operational manuals) αλλά και τις ειδικές μετεωρολογικές απαιτήσεις, που ουσιαστικά αφορούν την εφαρμογή του Annex 3 του ICAO, δηλαδή την παρατήρηση (METAR, SPECI),   την Μετεωρολογική Ενημέρωση (Met. Briefing) στα αεροδρόμια και τη Διάθεση Προγνωστικών δεδομένων και προιόντων.  Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς και σύμφωνοι με τους Κανονισμούς του SES, ο Πάροχος θα πρέπει να είναι μία διακριτή οντότητα μέσα στην ΕΜΥ, ξέχωρη από όλες τις άλλες δραστηριότητες, η οποία να έχει υπό την ευθύνη της όλα τα παραπάνω. Αυτή η διάκριση επιβάλλεται από την σαφή διάκριση του Παρόχου Υπηρεσιών και του Πυρήνα (Core) μιας Δημόσιας Αρχής ή του Γενικού Ρόλου που έχει η ΕΜΥ στην κοινωνία . Αυτή η βασική διάκριση «υποχρέωσε» την γειτονική Ιταλία να μετασχηματίσει 10 χρόνια πριν την Εθνική της Μετεωρολογική της Υπηρεσία από  Ufficio Generale per la Meteorologia, -UGM , σε Ufficio Generale Spazio Aereo e Meteorologia, ή USAM με αρχή την 1 Μαίου 2006 . Σημειώνεται οτι η γειτονική μας χώρα έχει έσοδα περί τα 15 εκατομμύρια ευρώ ετησίως που τα εισπράτει από την ENAV- Ente Nazionale Assistenza al Volo (αντίστοιχη της δικής μας ΥΠΑ). 

 Σύμφωνα με την Σύμβαση του EUROCONTROL τα χρήματα που εισπράττονται από τα τέλη διαδρομής - για τον Πάροχο Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας - ΜΕΤ έχουν αποκλειστικό σκοπό τη διατήρηση της παροχής υπηρεσιών Μετεωρολογίας υψηλής ποιότητας μέσω σύγχρονων μεθόδων και συστημάτων παρατήρησης, πιστοποιημένων μετεωρολογικών οργάνων καθώς και συστημάτων έγκαιρης μετάδοσης της μετεωρολογικής πληροφορίας. Με τα σημερινά δεδομένα, για τις υπηρεσίες της ΕΜΥ ως Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας - ΜΕΤ, η χώρα (μέσου Υπουργείου Οικονομικών) δύναται  να λαμβάνει σε ετήσια βάση περίπου 7.000.000 € (εφτά εκατομμύρια) από τον EUROCONTROL (μετά από κοστολογημένη ετήσια έκθεση της ΕΜΥ) . Το ποσό όμως αυτό σε αντίθεση με την γειτονική Ιταλία δεν αποδίδεται στην ΕΜΥ (παρά την ύπαρξη του ΠΔ 138/2014 που αφορά την Πολιτική Διάθεσης Μετεωρολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών. Τα έσοδα αυτά καθίστανται ανελαστικά για τη διατήρησή της ιδιότητας ως Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας - ΜΕΤ για την ΕΜΥ για τον απλό λόγο ότι η συντήρηση, αντικατάσταση των παλαιών συστημάτων, η πιστοποίηση και η στελέχωση με προσωπικό των αεροδρομίων και του εξοπλισμού τους κοστίζει στην Υπηρεσία ένα μεγάλο χρηματικό ποσό που ξεπερνά κατά πολύ το ποσό του προυπολογισμού για την ΕΜΥ με επακόλουθο τη δημιουργία τεράστιων προβλημάτων εξαιτίας των οποίων διακυβεύεται η διατήρηση της ΕΜΥ ως Αποκλειστικού Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ.

 Επιπλέον το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να δημιουργείται ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο για την παροχή αεροναυτικών υπηρεσιών. Λαμβάνοντας υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα μας , ο κίνδυνος απώλειας της αποκλειστικής παροχής μετεωρολογικής υποστήριξης από την ΕΜΥ, είναι υπαρκτός. Μία τέτοια εξέλιξη θα σήμαινε αυτόματα και την απώλεια των εσόδων από τον EUROCONTROL  Με δεδομένα τα επιχειρησιακά προβλήματα που η Υπηρεσία μας αντιμετωπίζει ως Αποκλειστικός Πάροχος,  αλλά και το ότι μέχρι σήμερα δεν εισπράττει από τον EUROCONTROL το ποσό που της αναλογεί για τις υπηρεσίες που παρέχει, η ΕΜΥ δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να ικανοποιήσει τις  απαιτήσεις όπως αυτές καθορίζονται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1035/2011 με ορατό τον κίνδυνο απώλειας της αποκλειστικότητας του Παρόχου. αλλά και των εσόδων που αυτός επιφέρει.

 Κατόπιν των ανωτέρω, επιβάλλεται η διάθεση στην ΕΜΥ (στο προσωπικό και στις υποδομές της ) των χρημάτων που λαμβάνει η χώρα μας σε ετήσια βάση για την μετεωρολογική εξυπηρέτηση της Αεροναυτιλίας από τον EUROCONTROL, για την κάλυψη των απαιτήσεων που προκύπτουν από τις υποχρεώσεις της ΕΜΥ ως Αποκλειστικού Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ . Σημειώνεται ότι με τον νέο νόμο για την Ελληνική Αεροναυτιλία ( δημιουργία ΥΠΑ –ΑΠΑ) δίνεται η δυναστότητα σε αυτές τις υποδομές να απορροφούν το 80 και 20% αντίστοιχα του ποσού που προέρχεται από την Eurocontrol.  Με αυτόν τον τρόπο η ΕΜΥ τίθεται έμμεσα εκτός «παιχνιδιού» καταδικασμένη σε οικονομική ασφυξία δεδομένου ότι έχει να καλύψει έξοδα πάνω από 4,5 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για τις εισφορές της στους διεθνείς Οργανισμούς (όπως στον Eumetsat)  που από το 2019 θα αγγίξουν το ποσό των 8 εκατομμυρίων ευρώ. Όλα τα παραπάνω έχουν επισημανθεί προς την ηγεσία του ΥΠΕΘΑ και ευελπιστούμε οτι θα βρεθούν οι βέλτιστες λύσεις . Το πρόβλημα μπορεί αρχικά να φαίνεται ότι είναι μόνο οικονομικό , αλλά στο βάθος κρύβει πολλές παραμέτρους που κυριότερη εξ αυτών είναι η αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της EMY  ,  με κατάλληλη θωράκιση του νομικού και οικονομικού καθεστώτος , καθώς και των υποδομών της.  Οι άμεσες αλλαγές στο ΠΔ που διέπει την λειτουργία της ΕΜΥ και βρίσκεται αυτή την περίοδο σε διαδικασία τροποποίησης  , ευελπιστώ ότι θα δώσουν τις βέλτιστες λύσεις για το μέλλον της και τον μετασχηματισμό σε μια σύγχρονη Υπηρεσία του Ελληνικού Κράτους.